İskoç Aydınlanması ve Adam Smith: Ahlaki Duyguların Önemi BUSİAD Açık Kapı Toplantıları'nda Tartışıldı

Bursa Sanayicileri ve İşinsanları Derneği (BUSİAD), Bursa Uludağ Üniversitesi ve Bursa Felsefe Kulübü iş birliğiyle düzenlediği 2024-2025 Açık Kapı Toplantıları/Felsefe Söyleşileri’nin son etkinliğinde önemli bir felsefi tartışmaya ev sahipliği yaptı. Dokuz Eylül Üniversitesi Felsefe Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Doğan Göçmen, “Adam Smith-İskoç Aydınlanması, Ahlaki Duygular” konulu sunumuyla, katılımcıları İskoç Aydınlanması'nın derinliklerine götürdü. Bursa Uludağ Üniversitesi İİBF Emekli Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Ceylan’ın moderatörlüğünde gerçekleşen söyleşi, yoğun katılım ve etkileyici tartışmalarla sona erdi.

Prof. Dr. Göçmen, sunumunda İskoç Aydınlanması'nın ahlak felsefesine yaptığı vurguyu ön plana çıkararak, modern ahlak anlayışının bu felsefi akımdan bağımsız düşünülemeyeceğini belirtti. “İskoç filozoflarını anlamak, modern ahlakı anlamak için olmazsa olmazdır” diyen Göçmen, insanlığın ahlaki varoluşunun emek kavramıyla başladığını ve her insanın bir emekçi olduğunu vurguladı. “Kimse başkasının sırtından geçinmemelidir” sözleriyle, adalet ve eşitlik ilkelerini temel alan bir toplum vizyonunu ortaya koydu. İş bölümünün uygarlığın kapsamını belirlediğini ve insanlık kaderinin iç içe geçtiğini belirterek, filozofların sadece bir ulusu değil tüm insanlığı düşünmesi gerektiğini savundu.

Adam Smith'in insan anlayışını, “Benim var olabilmem için diğerinin benden önce var olması gerekir. İnsan, doğal ve toplumsal bir varlıktır. Diğerini insan olarak tanımak, ahlaklı düşünmenin ön koşuludur” sözleriyle özetleyen Göçmen, Smith'in ahlak anlayışını sempati üzerine kurduğunu ifade etti. “Erdemli insan, doğru olanı yapma cesareti gösterendir. Tarafsız gözlemci, yani vicdan, diğerini insan olarak değerlendirmemizi sağlar” diyerek erdemliliğin özünü ahlaki cesaret olarak tanımladı. Göçmen ayrıca, “İnsan toplumu, ancak erdemlilerin ve merhametlilerin toplumu olduğunda insan toplumu olmayı hak eder” diyerek, ahlaki değerlerin toplumsal uyum ve ilerleme için ne kadar önemli olduğunu vurguladı.

Yoğun katılımla gerçekleşen söyleşi, katılımcıların soruları ve yorumlarıyla zenginleşti. Söyleşi sonunda, Prof. Dr. Göçmen ve Prof. Dr. Ceylan’a, Çağdaş Eğitim Kooperatifi’nin “Kır Çiçekleri Okusun Diye” projesi adına bir bağış sertifikası takdim edildi. Bu anlamlı jest, eğitime ve toplumsal gelişime verilen önemi bir kez daha gözler önüne serdi. BUSİAD’ın düzenlediği bu tür etkinlikler, felsefi düşüncenin toplumla buluşması ve önemli konuların tartışılması açısından büyük önem taşıyor.